In Nederland hebben we verschillende rechtspersonen. Bijvoorbeeld de besloten vennootschap, de vennootschap onder firma of de naamloze vennootschap. Maar ook de coöperatieve vereniging, ook wel coöperatie genoemd. Niet alleen in Nederland maar ook in België is dit een veel gebruikte rechtspersoon.
In Nederland en België werd en wordt de coöperatieve vereniging vaak gebruikt in de agrarische sector. Bijvoorbeeld de zuivelcoöperaties. Maar ook bloemenveilingen en akkerbouworganisaties zijn vaak een coöperatie. Ook zijn er diverse verzekeraars oorspronkelijk als coöperatie begonnen.
Coöperatieve vereniging
De Nederlandse coöperatie noemen we ook wel coöperatieve vereniging. Dit komt omdat de coöperatie een bijzondere vorm van een vereniging is. De coöperatie richt je op met een notariële akte. Voor oprichting heb je minimaal twee personen nodig. Na oprichting schrijf je de coöperatie in in het register van de Kamer van Koophandel. Belangrijk is dat in de naam van de coöperatie ook het woord coöperatie wordt gebruikt of coöperatieve vereniging.
Winst
De coöperatie mag wel winst aan de leden uitkeren. Een vereniging mag dat niet. De hoogte van de uitkering kan per lid verschillen. Als een lid bijvoorbeeld meer werk voor de coöperatie heeft verricht dan een ander lid kan dit eerste lid een hoger winstaandeel ontvangen. Afspraken hierover maken de leden zelf met de coöperatie. De leden kunnen ook geld inbrengen in de coöperatie. Dit gebeurt via aparte ledenrekeningen. Dit ledenkapitaal is niet verhandelbaar. Het kapitaal in een besloten vennootschap is dat bijvoorbeeld wel. Dat zijn de aandelen.
Soorten coöperaties
Er zijn verschillende soorten coöperaties. De meest voorkomende zijn ondernemerscoöperaties en bedrijfscoöperaties. Een ondernemerscoöperatie gebruik je bijvoorbeeld als ZZP’ers samenwerken aan een project. Door die samenwerking in een coöperatie onder te brengen kunnen de ZZP’ers samen een opdracht aannemen die zij alleen niet zouden kunnen accepteren. Meer over een ZZP overeenkomst van opdracht lees je hier. Een bedrijfscoöperatie komt op voor de zakelijke belangen van de leden van de coöperatie. Een goed voorbeeld hiervan is een zuivelcoöperatie.
Leden
De algemene ledenvergadering bestaat uit alle leden van de coöperatie. De ledenvergadering benoemt het bestuur die de coöperatie vertegenwoordigt. Alle leden hebben stemrecht in de ledenvergadering en beslissen mee over de besluiten van de coöperatie. Om lid te zijn van een coöperatie moet er een lidmaatschapscontract tussen de coöperatie en het lid worden opgesteld.
Aansprakelijkheid
Een coöperatie is een rechtspersoon. Dit is belangrijk omdat daarmee de coöperatie zelf aansprakelijk is voor haar handelen en de leden van de coöperatie in principe niet. Maar bij ontbinding van de coöperatie zijn de leden wel aansprakelijk voor een eventueel tekort. Deze aansprakelijkheid kan in de statuten voor de leden worden beperkt. Hierdoor ontstaan er coöperatie met beperkte aansprakelijkheid (BA) of coöperatie met een uitgesloten aansprakelijkheid (UA). In het laatste geval zijn de leden nooit aansprakelijk voor schulden van de coöperatie.
Wet
De regels van de Nederlandse coöperatie zijn opgenomen in boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. Voor de Belgische coöperatie zijn regels opgenomen in het wetboek van Vennootschappen en Verenigingen. Dit wetboek is op 1 mei 2019 in België inwerking getreden. Hierin is niet alleen een regeling opgenomen voor de Belgische coöperatie maar is ook een verwijzing opgenomen naar de Europese coöperatieve vennootschap (SCE).
Een coöperatie is een goede vervanging voor het geval er een samenwerking moet worden opgesteld waarbij een eventuele winst onder de leden kan worden verdeeld. Wordt geen winst verwacht of hoeft die niet onder de leden te worden verdeeld dan kan je ook voor een vereniging kiezen.
